"तिवरे धरण संक्रमणाने राधानगरी धरणाच्या उत्कृष्ट निर्माणाचा उदाहरण"

                  

शाहू महाराजांनी बांधलेलं राधानगरी धरण, 100 वर्षांनंतरही ना गळती, ना धोका

रत्नागिरी जिल्ह्यात फुटलेल्या धरणाने स्थानिकांच्या डोळ्यात ठेवलं ते केवळ पाणी आणि पाणीच. याच दुर्घटनेच्या अनुशंगाने राज्यातील इतर धरणांचा आढावा घेणं गरजेचं आहे. कोल्हापुरातील राधानगरीत शाहू महाराजांनी 100 वर्षांपूर्वी धरण बांधलं. पण आजही ते भक्कमपणे उभा आहे.

तिवरे धरण अशा अवस्थेत आलेल्या समाचाराच्या अनुसार, तिवरे धरण तटस्थ आळशी म्हणून राधानगरी धरणात निर्माण केलेला धरण असावा. या बाबतीत एक उदाहरण आहे, ज्यानुसार असे धरण चांगल्या निर्माणाचा उदाहरण म्हणून उदाहरणार्थ घेण्यात येतो.

या बाबतीतील बातम्यामुळे आपल्याला जाणून घेतलं की राधानगरी धरणाच्या निर्माण कामाच्या अवधीत पर्यंतची माहिती आपल्याला उपलब्ध नाही. तसेच तिवरे धरणाच्या निर्माण कामांमध्ये कोणत्याही क्षत्री नुकसान न झाल्याची जाणीव आपल्याला उपलब्ध नाही. आपल्याला वाचायला मिळालेली माहिती ही फक्त संदर्भांकडून आहे आणि आपल्याला अधिक माहितीसाठी संबंधित स्रोतांकडे तपासायला विनंती करण्यात येते.

राधानगरी धरण कोल्हापूर जिल्ह्यातील एक धरण आहे. हे धरण भोगावती नदीवर बांधण्यात आले असून त्याचा उपयोग शेतीच्या पाणी पुरवठ्यासाठी व वीज निर्मितीसाठी होतो.




राजर्षी शाहु महाराजांनी शंभर वर्षांपूर्वी सिंचनाचे महत्त्व ओळखून त्या कामाला सर्वाधिक प्राधान्य दिले. विहिरी, तलाव, छोटे बंधारे अशा अनेक योजनांचा धडाका लावला. राधानगरी धरण म्हणजे या प्रयत्नांच्या मालिकेतील मुकुटमणी आहे. एका छोट्या संस्थानाच्या बचतीमधून इ.स. १९०७ मध्ये शाहु महाराजांनी राधानगरी या धरणाच्या महत्त्वाकांक्षी प्रकल्पासाठी धरणाची योजना पुढे आणली. ९ फेब्रुवारी १९०८ला गाव नव्याने वसवून त्या गावाचे नाव "राधानगरी' ठेवण्यात आले. १९०९ मध्ये धरणाचे प्रत्यक्ष बांधकाम सुरू झाले. १९१८ पर्यंत धरणाचे बांधकाम ४० फुटांपर्यंत पूर्ण झाले. पुढे निधीच्या कमतरतेमुळे प्रकल्प पूर्ण होण्यास १९५७ साल उजाडले. पण तत्पूर्वी पाणी साठवणे सुरू झाले होते. महाराष्ट्रातील एक अतिशय भक्कम धरण म्हणून राधानगरी ओळखले जाते.

कोल्हापूरची तहान भागवणारी राधानगरी तालुक्यातील मुख्य धरणे :

1) लक्ष्मी तलाव :कोल्हापूरच्या राधानगरी तालुक्यातील लक्ष्मी तलाव म्हणजेच राधानगरी धरण. बरोबर 100 वर्षांपूर्वी कोल्हापूर शहराची तहान ओळखून राजर्षी शाहू महाराजांनी भोगावती नदीवर या धरणाची निर्मिती केली. देशात कोणत्याही धरणाला स्वयंचलीत दरवाजांची सुविधा नसेल असं तंत्र इथं वापरण्यात आलं. तब्बल 7 टी.एम.सी क्षमता असलेल्या धरणाच्या या भिंती आजही भक्कमपणे उभ्या आहेत. या धरणाचं बांधकाम हे दगडांमध्ये करण्यात आलंय. या विशिष्ट बांधकाम प्रकारावरूनच या धरणाचं बांधकाम किती भक्कम आहे याची प्रचिती येते. चुना आणि शिसे यांचं मिश्रण करून या धरणाची बांधणी केली. ती इतकी भक्कम आहे की 100 वर्षानंतरही धरण धिप्पाड उभं आहे.

राजर्षी शाहू महाराजांनी 1908 साली या धरणाच्या कामाला प्रत्यक्ष सुरुवात केली. हे धरण बांधण्यासाठी महाराजांनी दगडी बांधकामाचा प्रकार निवड लाया धरणाची उंची 38.41 मीटर आहे, तर लांबी 1037 मीटर आहे .धरणातून पाण्याचा विसर्ग होण्यासाठी 7 स्वयंचलीत दरवाजे बसवले आहेत धरण पूर्ण क्षमतेने भरताच यापैकी एक-एक दरवाजा उघडला जातो. ज्यावेळी राधानगरी धरण 100 टक्के भरेल, त्यावेळी याच दरवाजातून पाण्याचा विसर्ग होतो. अशा पद्धतीचं तंत्र अजून तरी देशातील कोणत्याही धरणावर बसवण्यात आलं नाही.

Hello! Friends, if you like the information provided by me, please forward it to your friends. Thank you!